Week 20 – 2023 – Let op de kleintjes

Weekuitdaging 20
Let op de kleintjes

Wat gaan we doen?

We gaan op de kleintjes letten! En daarmee bedoelen we niet de bonusfolder uitpluizen voor de beste koopjes. Nee, we gaan op zoek naar microplastics in producten die je dagelijks gebruikt, zoals tandpasta, douchegel en vershoudbakjes. Microplastics houden zich overal schuil waar plastic is. Onzichtbaar als ze zijn, dringen ze ongehinderd de natuur en onze voedselketen binnen. En daar gaan we deze week iets aan doen!  

Van een olifant gaan
we een mug maken!

Waarom?

Bij de term ‘schadelijk plastic’ zie je vast zwerfafval voor je, of de plasticsoep in de oceaan. Weinig mensen halen zich microplastics voor de geest. Logisch, want je ziet ze ook niet (of nauwelijks). Microplastics zijn superkleine deeltjes die zich hebben losgemaakt van het grotere plastic. Denk maar aan pluisjes van je nylon trui, glitters of de korreltjes in je scrub. Of zie ze als ministukjes plastic met een onzichtbaarheidsmantel.  

Doordat microplastics met het blote oog nauwelijks te zien zijn, hebben we niet door dat we ze opeten. Ook spoelen we ze nietsvermoedend via ons afvoerputje via het riool de zee in, waar de vissen ze inslikken en de weekdieren ze opnemen. En vergeet de planten niet: die kunnen microplastics via de wortels opzuigen. Zo glippen microplastics op allerlei manieren de voedselketen in. 

Mensen komen op deze manier per jaar met meer dan 100.000 microplasticdeeltjes in contact. Hoe schadelijk dat precies is, weten we nog niet. Bij het bewerken van plastic worden veel giftige stoffen gebruikt zoals weekmakers, stabilisatoren, kleurstoffen enzovoort. Krijgen we microplastics binnen, dan krijgen we dus ook gif binnen. Het minuscule plastic kan daarnaast ontstekingen veroorzaken en onze hormoonhuishouding en immuunsysteem beïnvloeden. Duidelijk is in ieder geval: microplastics in je lichaam zijn niet zomaar korreltjes in je lijf, maar serieuze bedreigingen.

Microplastics helemaal uit je leven bannen, is vrijwel onmogelijk. Ze zijn inmiddels zo ver doorgedrongen in onze maatschappij, dat we ze zelfs inademen. Microplastics zijn in ons bloed en ontlasting terug te vinden, en zelfs in de placenta van zwangere vrouwen. En het nare is: plastic vergaat niet.

Wat je wel kan doen, is direct stoppen met het gebruiken van producten waar microplastics in zitten.

Stap 1: herkennen

1. Herken producten in huis die ‘verdacht zijn’. Microplastics houden zich vaak schuil in de volgende producten:

  • Cosmetica zoals (vloeibare) make-up, oogschaduw, lippenstift  
  • Verzorgingsproducten zoals douchegel, deodorant, gezichtscrème, handzeep, shampoo, tandpasta en zonnebrand
  • Schoonmaakproducten zoals toiletreiniger, schuurmiddel, allesreiniger, afwasmiddel, vaatwastabletten
  • Wasmiddelen waaronder waspoeder, vloeibaar wasmiddel en capsules;
  • Tuinproducten zoals kunstmest
  • Verf en lak

2. Download de app 'Beat the Microbead’ en check het etiket van je verdachte product.

Deze app van de Plastic Soup Foundation helpt je supersnel om te zien of een product microplastics bevat. Dat doet hij door het etiket te scannen op diverse verdachte ingrediënten. Voel je kleine korreltjes in je bodywash of crème? Zie je minuscule glitters in je shampoo of tandpasta? Vermoedelijk microplastics. 

Er zitten zeker weten microplastics in als dit achterop staat: 

  • Polyethyleen (PE)
  • Polypropyleen (PP)
  • Polyethyleen terephthalaat (PET)
  • Polymethyl methacrylaat (PMMA) 
  • Nylon (PA). 

Stap 2: Actie!

1. Sta je op het punt nieuwe verdachte producten te kopen? Check het etiket met ‘Beat the Microbead’ en als die alarm slaat, dan laat je het natuurlijk staan. 

2. Producten gevonden in huis met code rood? Nu kun je twee dingen doen: opmaken en duurzame alternatieven kopen of radicaler en alles bij het restafval mikken. We voelen het zelf ook een beetje knagen. Als we alles weggooien, is dat dan geen verspilling? Maar zolang je die producten nog gebruikt, spoel je met elke afwas-, schoonmaak- of douchebeurt toch nog microplastics het milieu in. Daarom luidt ons advies kiezen om het weg te gooien.

Tips

Check je verzorgings- en schoonmaakmiddelen

Staan de ingrediënten van de ‘verboden lijst’ op het etiket van je cosmetica en verzorgingsproducten? Dan smeer je plastic op je huid of poets je je tanden met kleine stukjes plastic. 

Zelfde geldt voor schoonmaakmiddelen. In week 12 lieten we je al kennis maken met allerlei duurzame alternatieven.

Check maandverband en tampons

Over badkamerzaken gesproken: veel maandverband en tampons bevatten ook microplastics. De (individuele) verpakking is vaak van plastic en ook het touwtje en de gladde buitenlaag kunnen plastic bevatten. 

Gelukkig verschijnen er steeds meer plasticvrije en/of herbruikbare alternatieven. Denk aan de menstruatiecup of wasbaar menstruatie-ondergoed.

Glitter is litter

Glitter staat misschien leuk op kaartjes, in make-up en andere producten, maar het wordt gezien als een ecologische ramp. Het valt niet op te ruimen en al helemaal niet te recyclen. Als je hierbij stilstaat, zijn glitters dan nog zo feestelijk?  

Wees lief voor je kleding

Kleding slijt altijd een beetje tijdens het wassen. De vezels die daarbij loslaten, spoelen met het waswater weg. Bij natuurlijke materialen als wol en katoen is dat geen probleem, maar synthetische vezels zoals polyester, acryl en vooral fleece dragen bij aan de plasticsoep in zee. Wat te doen? 

  • Gebruik bij voorkeur vloeibaar wasmiddel. Dan laten er minder vezels los dan bij waspoeder.
  • Gebruik de droger zo min mogelijk en stop geen fleece in de droger. Spoel het pluis uit de wasdroger niet door de wc, maar gooi het in de afvalemmer.
  • Was synthetische kleding niet vaker dan nodig. Check of je kleren écht vies zijn of nog best een keer te dragen. Vaak frissen ze al op als je ze een nachtje buiten hangt, of voor het open raam. Het scheelt je een klusje, je kleding blijft langer mooi én je bespaart op water en elektriciteit. 
  • Koop alleen nog kleding van natuurlijke materialen, zoals katoen, bamboe, hennep of wol zijn prima. Liever geen polyester, acryl, nylon of lycra, want dat is plastic fantastic.

You’ve got to pump it up

Banden met de juiste spanning slijten minder snel. Pomp je banden daarom elke twee maanden goed op: zo zorg je ervoor dat er minder synthetisch rubber in de natuur belandt. Wissel ook op tijd je winterbanden. 

Wist je trouwens dat het ook veel veiliger en goedkoper is om met goed opgepompte banden te rijden?

Ga zorgvuldig om met verf

In alle soorten verf zit plastic, (yep, dus ook in verf op waterbasis). Door slijtage (afbladderen), schuren en het uitspoelen van kwasten en rollers in de gootsteen kan dit in het milieu terechtkomen. Dit kun je doen om dat tot een minimum te beperken: 

  • Spoel geen resten verf door de gootsteen, maar breng ze naar een afvalpunt.
  • Spoel kwasten en rollers niet onder de kraan uit. Wist je dat je ze tijdens een verfklus niet steeds hoeft schoon te maken? Je kunt ze makkelijk bewaren in een potje water of plastic zakje. 
  • Vang schuurstof op, er zijn bijvoorbeeld schuurmachines waar je een zakje aan kunt vastmaken waarin je het stof opvangt. En veeg stof dat op de grond valt op en gooi het in de vuilnisbak.

Drink verse thee, met of zonder ei

Vind jij die thee in piramidevormige theezakjes ook zo lekker? Misschien na deze alinea niet meer. Want uit onderzoek blijkt dat er via die zakjes miljarden stukjes microplastic en nanoplastic in je kopje thee terechtkomen. So much voor een ontspannen theemoment.  

  • Zweer de piramidevormige, plastic theezakjes af. Ook in andere theezakjes kunnen microplastics zitten, maar wel in mindere mate. Het allerbeste (en lekkerste!) is thee zetten met een thee-ei of verse munt, gember, brandnetels of waar je maar zin in hebt. 
  • Alle theezakjes gooi je na gebruik bij het restafval, niet bij het gft. 

Koop geen flesjes water 

Inkoppertje, maar water uit plastic flessen bevat volgens de WHO meer plasticdeeltjes. Eén keer investeren in en aluminium of glazen fles, vullen met kraanwater en je bespaart nog ook. (Da’s dubbel op de kleintjes letten.)

Verminder plastic in de keuken

Plastic bakjes zijn superhandig om verspilling tegen te gaan. Maar bij het opwarmen van kliekjes in die bakjes komen er microplastics vrij, die je met je opgewarmde prak binnenkrijgt. Ook plastic snijplanken vinden we verdacht. Denk maar eens aan al die groeven en sneetjes in zo’n plank: waar is dat plastic gebleven?

  • Heb je weleens aan glazen opbergbakjes gedacht? Of, helemaal duurzaam, gebruik gerecylclede glazen potten (van de mayo, augurken, jam, you name it) om je eten in te bewaren. Staat nog gezellig ook.
  • Houd je de plastic opbergbakjes? Schep je eten dan eerst op een bord, in een schaal of pan om het op te warmen. 
  • Kies voor een houten snijplank. 

Shop verpakkingsvrij

Waar plastic is, zijn microplastics. Hier zijn drie tips om zoveel mogelijk plasticvrij te kopen.

  • Neem zelf een verpakking mee (een broodzak bijvoorbeeld). 
  • Koop groenten en fruit los te kopen (bijvoorbeeld bij de boer of op de markt). 
  • Als je online spullen of kleding bestelt, mail het bedrijf in kwestie dan of het zonder plastic verpakking verstuurd kan worden. Dat is namelijk mogelijk, door het bijvoorbeeld in papier te wikkelen of via RePack te versturen. Hoe meer mensen zich uitspreken tegen plastic, hoe groter de kans dat bedrijven er iets aan gaan doen. De klant is immers koning.

Beloning

Met dank aan Eveline Praal van Stories by Praal voor de tekstbewerking.

 

Woke - column week 20

We gaan deze week onze verzorgings- en schoonmaakproducten doorlichten op microplastics. En dat is een eitje. Want ten eerste bestaat er een heel handige app voor, en ten tweede ben ik snel klaar want als oude witte man gebruik ik nogal weinig verzorgings- en schoonheidsproducten.

Goed, ik douche elke dag en ik gebruik braaf een deodorant, maar zalfjes, schrub-dingetjes, beauty-gedoetjes en welness-cremèpjes: zie ‘oude witte man’.

Seepje

Dus snel ter zake: in welke van de producten die wél gebruik, zitten die verrekte microplastics? Dat blijkt reuze mee te vallen. De handzeep van Seepje bevat er – logisch – niet eentje (want Seepje is een milieuvriendelijk merk).

Shampoo gebruik ik niet (want: kale kop), maar ik ben wel een grootverbruiker van scheercrème en zonnebrandcrème (wederom: kale kop). En de scheercrème van De Vergulde Hand en de zonnebrandcrème van Nivea komen goed door de keurings-app.

Tandpasta

Mijn floss is ook OK, de tandpasta is echter een dingetje. Want ik koop doorgaans de pasta die in de aanbieding is, dus hebben we nogal eens verschillende soorten in huis. De ‘Colgate Triple Action Xtra’ is prima, maar in de ‘Colgate MaxFresh’ blijkt de verdachte stof ‘PEG-12’ te zitten. De effecten van die stof op het milieu zijn nog niet bekend, daarom is deze tandpasta volgens de app een twijfelgeval.

Cyclomethicone

Ook in Sanex deodorant zitten wat stoffen waarvan het effect nog onbekend is (PPG-15, Cyclomethicone, Steareth-2 en Steareth-21, voor als het je wat zegt) (mij niet). Het enige product dat hier echt schadelijke microplastics bevat – en waarbij de app dus op rood springt - is de Palmolive Handzeep.

Eco-blokjes

Verder heb ik gelijk ook even de schoonmaakmiddelen voor in huis gescand. Want jullie moeten niet denken dat ik als man mijn handjes nooit laat wapperen in het huishouden: ik ben echt heus wel een beetje geëmancipeerd hoor. Of ‘woke’, zoals dat tegenwoordig schijnt te heten.

Maar goed, ook de schoonmaakmiddelen blijken geen microplastics te bevatten. De eco-vaatwasblokjes van de AH zijn natuurlijk in orde, zoals je mag hopen van blokjes waar ze ‘eco’ op zetten. Maar ook gewone blokjes in een grote gifgroene plastic doos komen, verrassend genoeg, door de keuring.

Robijn

Verder lees ik vaak dat er in wasmiddelen veel microplastics zitten, dus ik hield mijn hart vast bij het scannen van Robijn Colour en Robijn wasverzachter - maar de app bleef groen. En de allesreiniger en het afwasmiddel van Seepje waren, zoals je weer mag verwachten, in orde.

Dus mijn opdracht voor deze week is: geen Palmolive handzeep en geen Colgate MaxFresh meer kopen, en een andere deodorant zoeken. Dan ben ik dus snel klaar. En ik geef toe: heel erg ‘woke’ is het niet, om een ouwe witte man te zijn.

Maar wel makkelijk.

Rob voorwinden